کد مطلب:317252 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:353
سقا، ساقی تشنگان، ساقی کربلا
سقا كلمه ای عربی است به معنی آب دهنده، كسی كه آب به افرادی می رساند و این القاب از جمله القاب مشهور حضرت عباس (ع) است. منصب سقایت و آب رسانی به تشنگان یكی از زیباترین سنت های اسلامی و انسانی است و تاریخچه سقایت در اسلام با سقایت حاجیان در موسوم حج در مكه مكرمه ارتباط پیدا می كند. عبدالمطلب جد اول پیامبر (ص) چاه زمزم را در كنار خانه كعبه حفر و نوسازی كرد و آن را مركز سقایت و آب رسانی به حاجیان قرار داد. قبل از ایشان هم پدرش هاشم بن عبدالمناف و عمویش مطلب و پدر آنها عبدالمناف عهده دار منصب سقایت و آب رسانی به حجاج بودند و به همین ترتیب قبل از ایشان قصی جد چهارم پیامبر (ص) دارای این منصب بود. بالاخره منصب سقایت در خاندان هاشمی از عبدالمطلب به پسرش ابوطالب و از ایشان به برادرش عباس عموی پیامبر (ص) رسید.
پیامبر (ص) در خصوص سقایت می فرمایند:
[ صفحه 50]
«برترین اعمال نزد خداوند، خنك ساختن جگر سوزان است خواه حیوان باشد یا غیر حیوان.» [1] .
امام باقر (ع) درباره سقایت می فرماید: «كسی كه تشنه ای را سیراب كند خداوند از شراب طهور و زلال در بسته شده مخصوص بهشت او را سیراب خواهد كرد» [2] .
امام جعفرصادق (ع) نیز در خصوص سقایت می فرماید: «كسی كه در محلی كه آب وجود دارد به تشنه ای آب برساند همانند كسی است كه برده ای را آزاد نماید و كسی كه آب را در محلی كه آب وجود ندارد به تشنه ای برساند مانند كسی كه انسانی را زنده نموده و كسی كه انسانی را زنده نماید (مطابق آیه 32 سوره ی مائده) مانند كسی است كه همه ی انسانها را زنده نموده است» [3] .
در جریان نهضت كربلا، هنگامی كه یزیدیان آب را بر امام حسین (ع) و همراهانش بستند، یكی از مهمترین وظایف حضرت عباس (ع) آب رسانی به كاروان حسینی بود. حتی ابوالفضل العباس (ع) در لحظه ی شهادت هم در كسوت ساقی اهل بیت (ع) به شهادت رسید.
[ صفحه 51]
نخستین بار هنگامی به حضرت عباس (ع) سقا (آب رسان) گفته شد كه امام حسین (ع) در روز هفتم محرم سال 61 هجری، هنگامی كه لشكریان عمر بن سعد آب را بر كاروانش بستند، با آن حضرت (ع) در خصوص چگونگی دست یابی به آب به مشورت پرداخت و سپس در شب هشتم محرم، آن حضرت (ع) را به همراه پنجاه نفر یعنی بیست تن سوار و سی تن پیاده كه بیست مشك آب به همراه داشتند به سوی فرات گسیل داشت و آنها به سوی فرات رفته و با درگیری نسبتا شدیدی توانستند مشك هایی پر از آب را به خیمه ها برسانند و از این زمان و از این جهت حضرت عباس (ع) را سقا نامیدند. [4] .
حضرت ابوالفضل العباس (ع) در امر سقایت چنان جهد و كوشش می نمود كه حتی پس از قطع دستان مباركش مشك آب را به دندان گرفت تا آب را به اهل بیت امام حسین (ع) برساند و در لحظات آخر حیاتش به امام حسین (ع) عرض كرد: «من از دخترت سكینه (س) خجالت می كشم زیرا به او وعده ی آب دادم ولی نتوانستم آب را به او برسانم.» [5] .
پیامبر (ص) در خصوص سقایت می فرمایند:
[ صفحه 50]
«برترین اعمال نزد خداوند، خنك ساختن جگر سوزان است خواه حیوان باشد یا غیر حیوان.» [1] .
امام باقر (ع) درباره سقایت می فرماید: «كسی كه تشنه ای را سیراب كند خداوند از شراب طهور و زلال در بسته شده مخصوص بهشت او را سیراب خواهد كرد» [2] .
امام جعفرصادق (ع) نیز در خصوص سقایت می فرماید: «كسی كه در محلی كه آب وجود دارد به تشنه ای آب برساند همانند كسی است كه برده ای را آزاد نماید و كسی كه آب را در محلی كه آب وجود ندارد به تشنه ای برساند مانند كسی كه انسانی را زنده نموده و كسی كه انسانی را زنده نماید (مطابق آیه 32 سوره ی مائده) مانند كسی است كه همه ی انسانها را زنده نموده است» [3] .
در جریان نهضت كربلا، هنگامی كه یزیدیان آب را بر امام حسین (ع) و همراهانش بستند، یكی از مهمترین وظایف حضرت عباس (ع) آب رسانی به كاروان حسینی بود. حتی ابوالفضل العباس (ع) در لحظه ی شهادت هم در كسوت ساقی اهل بیت (ع) به شهادت رسید.
[ صفحه 51]
نخستین بار هنگامی به حضرت عباس (ع) سقا (آب رسان) گفته شد كه امام حسین (ع) در روز هفتم محرم سال 61 هجری، هنگامی كه لشكریان عمر بن سعد آب را بر كاروانش بستند، با آن حضرت (ع) در خصوص چگونگی دست یابی به آب به مشورت پرداخت و سپس در شب هشتم محرم، آن حضرت (ع) را به همراه پنجاه نفر یعنی بیست تن سوار و سی تن پیاده كه بیست مشك آب به همراه داشتند به سوی فرات گسیل داشت و آنها به سوی فرات رفته و با درگیری نسبتا شدیدی توانستند مشك هایی پر از آب را به خیمه ها برسانند و از این زمان و از این جهت حضرت عباس (ع) را سقا نامیدند. [4] .
حضرت ابوالفضل العباس (ع) در امر سقایت چنان جهد و كوشش می نمود كه حتی پس از قطع دستان مباركش مشك آب را به دندان گرفت تا آب را به اهل بیت امام حسین (ع) برساند و در لحظات آخر حیاتش به امام حسین (ع) عرض كرد: «من از دخترت سكینه (س) خجالت می كشم زیرا به او وعده ی آب دادم ولی نتوانستم آب را به او برسانم.» [5] .
[1] ر. ك، سردار كربلا، ص 176.
[2] بحارالانوار، ج 96، ص 172.
[3] همان منبع، همان جا.
[4] بحارالانوار، ج 44، ص 388.
[5] معالي السبطين، ج اول، ص 452.